Van pestnachtmerries naar grote dromen: binnenkijken bij autodidact Erik Zandvoort

Foto: Gerieke Pluimers, FreshText

Lijnrecht staan ze tegenover elkaar op het basisschoolplein. “Hij slaat je straks in elkaar,” sist de pestkop hem toe. Vanaf dat moment schuilt in iedere hoek van het schoolgebouw gevaar. Dat angstgevoel tekent het leven van de Rijssense ondernemer Erik Zandvoort (38), meer dan hij tot voor kort zelf wilde zien. Totdat hij een nieuwe passie vindt in het maken van klassieke schaalmodellen: van oldtimer-auto tot jachtvliegtuig. Zandvoort Junior Cars blijkt een magneet voor markante ondernemers en kleurrijke verzamelaars. Eriks leven komt in een nieuwe versnelling, internationaal succes lonkt. “Waar je vandaan komt, hoeft niet te zijn waar je terecht komt,” bevestigt hij. In de eerste Typ Es deelt Erik zijn verhaal.

Na de basisschoolpesterijen start Erik de middelbare school met een schone lei. Helaas is het in de derde klas weer hetzelfde liedje. Nog krijgt hij kippenvel als hij herinneringen oprakelt aan “de grootste plaaggeest van de middelbare school”, die achter zijn rug om treiterende liedjes zong. Bijna dagelijks is Erik mikpunt van spot en bedreigingen. Hij ondergaat het stilletjes.

Hoe anders was hij eerst als kind: een creatieve stuiterbal die graag buiten speelde, zo herinnert hij zich. Tot de pesterijen beginnen. Je moet je er niks van aantrekken, vertelt zijn omgeving hem goedbedoeld. “Met als resultaat dat ik een binnenvetter werd en niks meer zei.”

Op één plek is hij niet weg te slaan: de schuur van zijn ouderlijk huis. Tussen pesterijen door is dat waar hij al knutselend tot rust komt.

“Ik moet iets zien en dan maak ik het”

Draai

Na de middelbare school volgt Erik een opleiding tot automonteur. Daar vindt hij zijn draai niet. “Tja, veel studeren, zo leer ik liever niet. Ik moet iets zien en dan maak ik het wel.”

Al doende rolt hij eerst door op het pad van zijn vader: het leidingwerk in. De eerste grote klus is al snel binnen, bij Hogeschool Utrecht. Helemaal vertrouwen op zijn kwaliteiten doet Erik – die naar eigen zeggen “eerder op de bouw geen simpel lasje kon leggen” – nog niet. Maar hij steekt de handen uit de mouwen. Binnen een paar maanden draait hij op volle kracht mee met ervaren lassers en monteurs. Met meerdere opdrachten als basis trekt hij in een werkplaats op het Rijssense industrieterrein.

Daar danst hij vooral naar de pijpen van zijn opdrachtgevers. “Ik was dag en nacht bezig. Voor iedereen stond ik klaar.” Toch blijft dat gevoel knagen: Wat ik doe is niet goed genoeg. De oorzaak daarvoor ontdekt hij pas jaren later.

De boel knapt

In 2011 krijgt Erik de ziekte van Pfeiffer, waardoor hij maandenlang thuiszit. “Vanaf toen kelderde mijn energie en kwamen ook andere dingen naar boven. Eerder had ik het niet in de gaten, maar eigenlijk liep ik altijd al tegen mijn grenzen aan.”

De bom barst echt rond juni 2015, als hij boven btw-papieren de draad kwijtraakt. “Ik had mensen aan de telefoon, maar wist hun namen niet meer. Ook kon ik me helemaal niet meer herinneren wat ik allemaal met hen had besproken.” Hij laat zijn btw-boel bij de boekhouder, surft rond op het internet en zit binnen drie dagen in het vliegtuig naar Fuerteventura. Maar het tropische eiland biedt geen rust.

“Als een bibberige pier stond ik op de plank daar,” vertelt hij. “De laatste dag surfte ik op een prachtige plek, bij een mooie zonsopgang. Ondertussen hing daar die schaduw overheen: ‘Morgen moet ik weer.’
Ik wist niet wat er aan de hand was, wel dat het niet goed zat.”

“Toen kwamen ook andere dingen naar boven”

Met trillende handen start hij de eerstvolgende klus in Nijverdal. “Een klein lasje maken bovenop een grote stoomketel. Ik kreeg het niet uit mijn vingers en was vooral bang. Zegt één van de kerels daar ook nog: ‘Oh ja, soms knappen zulke stoomketels uit elkaar.’ Alle doemscenario’s speelden eindeloos in mijn hoofd af.”

Dat moment besluit Erik dat het zo niet verder kan. Vader Zandvoort plus werknemer Mickey nemen de taken tijdelijk over. Het duurt drie jaar voor Erik zelf weer vol aan de bak gaat.

Puzzelstukken

In datzelfde jaar zet een onverwachte straatontmoeting Erik stil bij zijn verleden. Met zijn auto moet hij uitwijken voor de grote plaaggeest van de middelbare school. Een onverklaarbaar onbehaaglijk gevoel neemt hij mee naar huis. ‘s Nachts schrikt hij badend in zweet wakker van nachtmerries over zijn pestverleden. Daar zit meer achter, weet hij nu.

Hij volgt een traject bij een psycholoog en een EMDR-behandeling, verdiept zich in trauma’s en bezoekt een congres over pesten. Zo vallen steeds meer puzzelstukken op hun plek.

Op het hoogtepunt van zijn angstgevoel zoekt hij op YouTube naar video’s van aluminium plaatwerk. Dat kalmeert hem, tot verbazing van zijn partner Erna. Ze spoort hem aan er meer mee te doen.

En dus pakt hij een oude liefde weer op: knooien in de schuur. Decoupeerzaag in de hand, radio aan, patronen maken met een mdf-plaat. Plots vliegt de tijd. “Ik ging terug naar de basis. Mooie dingen maken, zonder na te denken over geld. Net als vroeger bij mijn ouders in de schuur.”

Foto’s: Gerbert Voortman, 123PIX.nl

Groter dromen

Eén junior car glimt binnenkort bezoekers tegemoet in de ontvangstruimte van een hypermodern nieuw Rijssens bedrijfspand. Op een verdieping daarboven zweeft straks ook de 7 meter lange Spitfire Mk IX van Eriks hand. “Van ondernemers die ik nu tegenkom leer ik vooral groter te denken. Ik hoef mijzelf niet klein te houden, zoals ik altijd deed.” 

Hij wil de internationale markt op. Nóg exclusievere schaalmodellen maken. En misschien ook heel andere creaties. Zeker nu hij de fijne kneepjes van 3D-scannen leert. “In Amerika werkt zo’n metaalkunstenaar, die met dezelfde 3D-techniek een 1,83 meter hoog hoofd van Elon Musk maakt. De mogelijkheden van wat je kunt maken zijn eindeloos.”

“Ik hoef mijzelf niet langer klein te houden”

Alles aan zijn ondernemerschap nu is anders dan toen hij voor zichzelf begon op zijn 22e. “Ik laat me niet meer leiden door één of twee opdrachtgevers. Ik kies vanuit mijn passie. Wat ik doe voelt niet als werk, maar als hobby.”

Hoe hij voorkomt dat hij net als vroeger eindeloos doorgaat? “Focus aanbrengen en nee zeggen tegen opdrachten die niet bij me passen. Leuke dingen voor jezelf doen en sporten vind ik belangrijk. Gewoon, overal heel erg van genieten.” Na dit interview hoopt hij ‘s middags op de plank te staan voor zijn eerste kitesurfles.

Verhaal delen

Wat hij vooral wil blijven doen is “niet voor het geld mooie dingen maken, maar omdat ik het leuk vind.” Én mensen inspireren met zijn verhaal. Erik praat al met zijn oude basisschool over mogelijke voorlichtingssessies over pesten. Maar er is meer te vertellen.

Schoorvoetend: “Laat ik het maar gewoon vertellen: ik speel met de gedachte om een boek te schrijven. Misschien volgend jaar. Als ook maar één persoon straks zegt dat ‘ie door mijn verhaal geholpen is, ben ik gelukkig,” lacht hij. 

Welke boodschap hij het liefst meegeeft aan mensen die gepest worden? “Blijf vooral wie je bent. Laat niemands mening over jou je realiteit worden. Praat erover. En laat het je niet vormen of weerhouden mooie dingen te doen. Dat deed ik veel te lang, omdat ik dacht dat ik daar niet goed genoeg voor was. Maar van jezelf klein houden is nog niemand groter geworden,” besluit Erik.

Als wij uit de hal vertrekken, staat de volgende schaalmodel-bewonderaar alweer klaar. Een grijsharige man strak in pak, misschien de volgende klant? “Prachtig jongen, wat een vakwerk,” prijst hij Erik. Vanaf de parkeerplaats horen we de radio schallen over het industrieterrein en Erik in z’n hum vertellen over het Spitfire-project. De schooljongen uit de schuur is thuis.